۱+۱=۱

امروز به نوشته‌ای برخوردم و از مطالعه آن چنان حظی بردم که حیفم آمد آن را با شما شریک نشوم. این مطلب آقای حسینی که نمی‌دانم کیست آن‌چنان مرا به تعجب و شگفتی واداشته که می‌توانم برای هر کلمه ایشان هفتاد صفحه مثال نقض بزنم، اما چون فرصت و حوصله نیست به هفت خط بسنده می‌کنم

فيزيک کوانتوم نمی‌تواند قانون عليت را نفی کند چون عليت يک يافته قطعی عقلی است و کوانتوم يک موضوع تجربی

فیزیک کوانتوم اصلاً قصد ندارد که علیت را نقض کند، فقط می‌گوید در مقیاس‌های اتمی باید این فیزیک آشنایی را که بلد هستیم کنار بگذاریم و فیزیک نوینی جایگزین کنیم که نه با عقل مشکل دارد نه با علیت! در ضمن کوانتوم یک موضوع تجربی نیست، نظریه‌ای است برای توجیه رفتارهای ذرات در مقیاس‌های بسیار کوچک که با تجربه هم سازگار است. اما این ادعا که یک موضوع تجربی نمی‌تواند یک موضوع عقلی را نقض کند شاهکار است

می‌گویند ۲۰۰۰ سال پیش هم یونانیان در مورد تعداد دندان‌‌های اسب بحث عقلی می کردند، به جای این‌که بروند و دهان مبارک یک عدد اسب را باز کنند و دندان‌هایش را بشمارند. بنا بر این ادعا اگر مثلاً در بحث عقلی به این نتیجه می‌رسیدند که اسب باید ۴۰۰ عدد دندان داشته باشد، اما در تجربه می‌دیدند که اسب فقط ۴۰ دندان دارد این موضوع تجربی به هیچ وجه نمی‌توانست موضوع عقلی را نفی کند و تعداد دندان‌های اسب ۴۰۰ تا ثبت می‌شد

چون عقل می‌گويد هر پديده‌ای علتی دارد، پس درون اتم نيز بايد علتی ناشناخته باشد که آن اتفاقات دقيقا بر اساس آن علت رخ می‌دهد. پس ديگر نمی‌توانيم بگوييم پديده‌های درون اتم اتفاقی و تصادفی است

برادر من هیچ فیزیک‌دانی نمی‌گوید که پدیده‌های داخل اتم تصادفی است، اما پدیده‌های مختلف با احتمال‌های مختلف امکان وقوع دارند و فقط یکی از آن‌ها رخ می‌دهد. یک کم دقت کنید لطفاً، «تصادف» با «احتمال» فرق دارد

مثلا ۱ + ۱ که هميشه نتيجه‌اش ۲ خواهد بود و امکان ندارد نتيجه ديگری در پی داشته باشد. همان‌گونه که گزاره کل بزرگ‌تر از جزء است بديهی است، ۲ بودن نتيجه‌ آن جمع نيز يک امر کاملا بديهی است. چون اگر جمع دو واحد هم‌اندازه، مساوی با دو برابر هر واحد نباشد ما دچار تناقض شده‌ايم و فرض مساوی بودن دو واحد يا جمع شدن آن دو را نقض کرده‌ايم.با اين اوصاف آيا به نظر شما باز هم می‌توان در قطعی بودن چنين جمع ساده‌ای ترديد داشت و آيا با وجود چنين رديدي، ديگر برای عقل جايگاهی باقی
خواهد ماند؟

معلومه که می‌شود تردید داشت! ۱+۱ فقط وقتی ۲ می‌شود که شما با ریاضیات دبستانی و فیزیک حداکثر دبیرستانی سروکار دارید. در نسبیت خاص، یعنی در سرعت‌های نزدیک به سرعت نور دیگر ۱+۱ =۲ نیست. اگر دو جسم با سرعت نور به سمت یکدیگر حرکت کنند فاصله بین آنها با چه سرعتی کم می‌شود؟ دو برابر سرعت نور؟ نه خیر، با همان سرعت نور! یعنی اگر سرعت نور را واحد بگیریم این‌طور نوشته می‌شود: ۱+۱=۱ البته نه به همین سادگی . این هم با عقل جور در می‌آید هم با تجربه ، البته نه با سواد و تجربه محدود دبیرستانی. در مقیاس‌های بزرگ و سرعت‌های بالا باید از ابزارها و زبان و بیان دیگری مخصوص به آن شرایط استفاده کنیم و این طوری نه به عقل برمی‌خورد نه به تجربه و نه به علیت

مشکل چنین بحث‌هایی در این است که ما خود را خبره روزگار در همه چیز می‌دانیم.هم زمان هم از فیزیک و شیمی حرف می‌زنیم، هم به سیاست گیر می‌دهیم، هم تحلیل فرهنگی می‌کنیم، هم مفسر فوتبال و کشتی می‌شویم ،هم از اقتصاد ایراد می‌گیریم...همه این‌‌ها در حد گفتگوی روزانه و بحث دوستانه و محض سرگرمی و گذران وقت به جای خود قبول، اما وقتی کسی پیدا می‌شود که با انبان خالی عَلَم هدایت وراهنمایی دیگران را بلند می‌کند اگر خاموش بنشینی گناه است

دوست عزیز! دست از سر فیزیک و کوانتوم بردارید. زمانی هم عشق و آنتروپی و کوانتوم را به هم می‌چسباندند! اگر همین‌طور ادامه دهید نصف بیشتر علم را باید به جرم تناقض با عقلی که شما می‌شناسید از صحنه روزگار محو کرد